Stel. Je gaat er vanuit dat je een vrije wil hebt, je kiest wat je daden zijn, welk pad je inslaat, dan ben je ook verantwoordelijk voor wat het teweeg brengt.
Stel. Je gaat er vanuit dat er niks te kiezen valt, je hebt geen invloed, alles staat van tevoren vast. Dan hoef je niet meer na te denken. Toch? Misschien een stuk eenvoudiger als je gelooft dat het zo werkt.
Ik denk graag dat ik invloed heb. Ik voel me vrij om te kiezen binnen de kaders die ik zelf heb ontworpen. Gezin, man, drie kinderen, huis, baan, tennis, hardlopen, lezen. Ik voel me verantwoordelijk om gezond eten te koken en mijn kinderen op een bepaald tijdstip naar bed te brengen volgens dagelijks ritueel. Douchen, boekje lezen, dikke knuffel. Er is niemand die zegt dat ik dat moet doen. Het is wel ergens ontstaan, mijn ouders deden het ook zo. Alleen dwingen zij mij niet het op ongeveer dezelfde manier te doen.
Of wel?
Ligt wat ik doe door opvoeding ‘vast’ in mijn hoofd? Bepalen de ervaringen uit mijn verleden wat ik in het heden belangrijk vind en waar ik voor kies?
Als ik denk dat ik zelf bepaal, voel ik me vrijer.
Ik raak in gesprek met meneer H. over dit onderwerp.
‘Je zit hartstikke vast.’ Zegt meneer H. ‘Jij denkt dat je vrij bent maar je kunt geen kant op met je man-baan-huis-kinderen. Niemand trouwens, iedereen zit vast. Ik ook hoor.’
Dat laatste zegt hij denk ik om mij gerust te stellen, dat ik niet de enige ben. Hij zit helemaal niet vast. Zijn dochter is volwassen. Hij kan met zijn vrouw de hele wereld rond gaan reizen als hij wil.
Of niet?
Het blijkt ingewikkelder dan ik dacht. Het heeft te maken met de keuzes die je maakt en of je bereid bent de gevolgen te dragen. Meneer H. werkt bijvoorbeeld in een team, ze maken theatervoorstellingen. Alle leden zijn nodig voor een optimaal resultaat. Maandenlang, vijf keer per week treden ze op. Als iemand zegt dat hij niet meer mee wil doen of als er iemand ziek wordt heeft dat zijn weerslag op de drie andere personen. Het beïnvloedt de inkomsten, de cohesie en het voortbestaan van de groep.
Terug naar mezelf. Kinderen, die wilde ik graag. Dat zorgde voor vrijheidsbeperking. Ik vond dat, zeker in het begin, best een ding. Mijn autonomie kwam in gevaar. Op de vraag ‘ga je mee de kroeg in’ kwam eerst de gedachte ‘even oppas regelen’. En met een man die een fantastische creatieve baan had van zestig uur per week kwam die organisatie vooral op mijn schouders.
Een vrijwillige keuze, met consequenties die ik van tevoren wel wist maar door ze te ervaren pas echt besefte wat dat betekende. Een klassiek voorbeeld van theorie versus praktijk.
Tien jaar na de start van ons gezin is het zo ‘gewoon’ geworden dat het niet meer voelt als een belemmering. Het is zo.
Vast. Het ligt eraan vanuit welk perspectief je het bekijkt. Ik zit vast als ik denk in beperkingen. Het is nu vier uur ’s middags. Als ik vanavond met vriendin M. uit eten wil bel ik Bart, of de oppas. Ik bedenk dat het leuk is als dat zou lukken en zo niet, geen probleem. Dan app ik M. dat ik heel graag met haar wil afspreken en dan prikken we een datum. Het doel is om samen iets leuks doen. Als ik het ‘wanneer’ ondergeschikt maak aan het ‘wat’ dan voel ik heel veel ruimte.
Dit is natuurlijk een gezellig gedachte-vraagstuk en ik ben vast de enige niet die hierover mijmert. Het gevoel te kunnen kiezen en proberen de consequenties te aanvaarden en los te laten, dat helpt.
Ja, ik zit vast en ja, ik ben vrij. Gaat heel goed samen.
Reacties
Eén reactie op “Vrije wil, vrijheid, vast en los”
Inzicht komt met de jaren en geeft rust.
Jammer voor meneer H. dat hij zich niet vrij voelt !