Leren leren

Toen ze in september voor het eerst alleen, dwars door Amsterdam, naar de middelbare school fietste had ik wat vragen. Zou ze snel vriendinnen maken? Wat voor kinderen zouden dat zijn? Zou zij het spannend vinden om door de stad te fietsen? Zou ze het leuk vinden om nieuwe dingen te leren? Zou ze braaf haar huiswerk gaan maken?

Acht maanden later weet ik dat ik me vooral om dat laatste moet bekommeren. Of juist niet, want alle bemoeienis wekt irritatie op, niet alleen bij de puber.

Binnen een maand had ze een handvol nieuwe vriendinnen, ze riep trots dat ze als enige ook ‘matties’ had uit de andere brugklas. Even de stad in na schooltijd, op de fiets naar de Kalverstraat of met de bus naar een klasgenootje in Abcoude. Op Instagram zie ik foto’s voorbijkomen van giechelende types bij een Amerikaanse koffieketen. Mijn dochter met slagroom op haar neus.

Sociaal gezien loopt het op rolletjes, al moet ze er wel een beetje aan wennen dat het gros van haar klasgenoten een iets groter budget heeft dan zij. Ze leert dat haar zakgeld snel op raakt als ze elke dag panini’s haalt in de kantine, ze leert dat ze koud en nat wordt als ze geen regenpak aantrekt en ze leert dat ze na moet blijven als ze haar boeken vergeet.

Af en toe checken we even hoe het staat met de lesstof en de planning.” We horen dat ALLE leraren stom zijn. Wiskunde is leuk (behalve de lerares), natuurkunde slaat nergens op en HOEZO moeten we Frans leren?

Als de cijfers van de eerste toetsweek bekend zijn weten we dat we er iets meer bovenop moeten zitten. Ons motto is: eerst zelf proberen, hulp vragen als je er niet uitkomt. Juul komt er wel uit. ‘Ik heb alles af mam, ik ga naar Zoes.’ of ‘Ik leer vanavond wel, ik ga nog even tennissen met Pleun.’

Vertrouwen is een ding, controleren blijkt nodig. Ik vind dat stom, ik vond het zelf ook superirritant als mijn ouders dat deden, al kan ik me oprecht niet herinneren dat dit heel vaak voorkwam. Hoezo moet je huiswerk maken? Als ik klaar ben met mijn werk is het toch ook klaar. Dan ga ik niet ’s avonds nog een keer mijn mail openen.

Er zijn scholen zonder huiswerk, daar zit je langer qua uren maar als je naar huis gaat hoef je niet meer na te denken of je som drie tot en met zeven nog moet maken.

Onze puber vertelt dat er kinderen zijn die een paar dagen per week huiswerkbegeleiding krijgen. Een soort naschoolse-opvang met hulp bij planning en leerdoelen. We weten van vrienden en familie met oudere kinderen dat dit zeer effectief kan zijn maar ook prijzig. Voor twee dagen per week zit je al gauw op driehonderd euro per maand.

We praten en denken na. Moet ze dit op eigen kracht leren? Is dit een taak voor school of voor de ouders? Heeft ze dit onvoldoende op de basisschool meegekregen? Had ze beter op de mavo gepast?

Juul is een halve dag verdrietig om de matige cijferlijst en besluit vervolgens de aanval in te zetten. Ze maakt zelf een schema, wij kijken met haar mee in de agenda, volgen de resultaten van de inhaaltoetsen en overhoren biologie, frans en engels.

De cijfers stijgen, Juul is trots en blij dat ze bevestigd krijgt dat haar inzet wordt beloond. Ze blijkt behoorlijk goed in wiskunde, snapt het en ze vindt het leuk. Bart helpt haar af en toe met een lastige formule. Godzijdank kan hij het haar uitleggen, ik kom niet verder dan dat Pi iets met drie komma veertien is.

Ik merk dat ik er totaal geen geduld voor heb, niet voor wiskunde maar ook niet voor geschiedenis, aardrijkskunde en natuurkunde. Om zelf te lezen, superinterressant, om uit te leggen of te overhoren, kansloos. Alle pogingen ontaarden in discussie. ‘Mam, zo moet het niet, ik moet alleen paragraaf vier leren.’ of ‘Dat gaan ze heus niet vragen hoor, ik doe het wel zelf.’

De cijfers daalden. Na de korte opleving geloofde ze het wel en dook ze weer de stad in met haar vriendinnen, maakte eindeloos hysterische dansfilmpjes op Instagram en dronk smoothie-achtige-drankjes bij Starbucks.

Nu is het erop of eronder. Dikke tranen gevolgd door een nieuw plan van aanpak. Met tips van een fijne vriendin, die basisschool docente is én eindeloos veel geduld heeft maakt Julia een schema, planning voor de komende twee weken, post-it’s erop en aan de slag.

We gaan het zien, ze heeft nog ongeveer acht weken in dit schooljaar om er iets van te maken. Mijn overtuiging is dat ze het zelf moet gaan doen en ik ben me er heel bewust van dat ik daar een belangrijke rol in heb. Loslaten, vertrouwen dat ze het kan, dat heeft ze tenslotte al laten zien. En ik moet er niet teveel bovenop zitten maar ook niet te weinig. Ik vind dat moeilijk. Is daar een recept voor?

Misschien was ik wel psycholoog geworden als mijn ouders er bovenop hadden gezeten en ik huiswerkbegeleiding had gehad. Dan had ik mooi met een vwo-diploma naar de universiteit gekund. Maar wat voor een leven had ik dan gehad?

Terugkijken doe ik het liefst met waardering voor de feiten, hoe het is gelopen. Daar valt namelijk niets meer aan te veranderen. En hoe het met mij ging, ik vind het zo slecht nog niet. Als ik het vwo had gedaan, had ik nooit mijn typediploma gehaald, was ik waarschijnlijk niet op de leukste sportopleiding van de wereld beland en had ik geen lerarenopleiding Pedagogiek gedaan.

Nu lijkt het misschien alsof een diploma het criterium is voor succes maar dat bedoel ik niet zo. De reis van mijn leven bestaat uit leren, steeds weer iets nieuws erbij. Algehele nieuwsgierigheid, als moeder om aan te kunnen sluiten bij de puber, het schoolkind en de kleuter. Als mens om van veel zaken iets af te willen weten, zoals waarom iemand iets doet zoals hij doet, hoe je een fietsband verwisseld en wat de beste manier is om je vloer te dweilen.

En voor Juul? Ik hoop dat ze iets gaat doen wat ze leuk vindt om te doen en waar ze blij van wordt, wat het ook mag zijn.