Tuurlijk, lekker fietsen met je apparaat!

Alsof je een zelfsturend voertuig de weg op stuurt dat nul rekening houdt met onverwachte bewegingen en zich alleen maar concentreert op de grote lijnen. Alsof het code-rood-mistig is en je gaat met de gemiddelde snelheid van Max Verstappen door de bocht. Alsof je oogsterkte min tien is, je staat op De Dam, en je bril ligt op het nachtkastje.

Ik fiets gemiddeld zestig kilometer per week door Amsterdam. Met stijgende verbazing zie ik steeds meer mensen onafscheidelijk van hun rechthoekige apparaat door de spits ploeteren. Muziek luisteren, bellen en zelfs appjes versturen. Een acrobatisch hoogstandje in de samenwerking tussen het brein en de motoriek van de mens.

Ze fietste ongeveer tien meter voor me. Best snel, ze scheurde van links naar rechts, ging een paar keer door rood. De jongen op de scooter die van rechts kwam kon nog net op tijd remmen. Ze had niks in de gaten. Ik ging dichterbij fietsen en zag de vrouw, een moeder, met twee gevulde kinderzitjes. Een moppie van anderhalf voorop met een keurig windscherm om de peuter te beschermen. Achterop een meisje van, ik denk, vier jaar oud, prinsessenjurk, een lange donkere vlecht met een roze strik. Ze zat comfortabel in een zorgvuldig aangeschaft kinderstoeltje, jasbeschermers bij het voor- en achterwiel, aan alles leek gedacht en zelfs de verlichting deed het. De jonge vrouw zwalkte over het midden van het fietspad, ik wilde vragen of het wel goed ging met haar toen ik het scherm in haar rechterhand met de welbekende layout van WhatsApp zag oplichten. Met haar andere hand hield ze het stuur vast.

Daar vind ik iets van.

Had ze niet in de gaten wat er in haar omgeving gebeurde? Ik wilde roepen: ‘Hé mevrouw! Je bent een gevaar op de weg!’ Twee arme kinderen met hun roekeloze moeder die geen gevaar ziet in wat ze doet. Iets met verantwoordelijkheid voor jouw veiligheid, die van je kinderen én  de mensen om je heen.

Ik vraag me af of ik me aanstel. Moet ik me hiermee bemoeien? Gaat het mij iets aan wat deze mevrouw en al die andere figuren in het verkeer doen met hun apparaat onderweg? Het is een zichtbaar fenomeen wat zich niet beperkt tot moeders.

Vaders, reclame-pipo’s, studenten, hipsters, kakkers en bejaarden. Iedereen doet het. Moeten zij het allemaal lekker zelf weten? Ik durf niks te zeggen. Ben bang voor een grote bek en voel me niet stevig genoeg voor een discussie.

Eenmaal thuis laat ik het voorval tot me doordringen. Ik heb er pijn in mijn buik van. Julia fietst volgend jaar naar de brugklas, elke dag, dwars door de stad. Sinds groep zeven gaat ze alleen of samen met een vriendin naar school. Er is dus al een beetje verkeerservaring. Ze is voorzichtig, kent de regels, kijkt goed uit. Dan nog zal ze vast, net als andere pubers, afgeleid worden, door een klasgenootje die haar roept, door een bekende youtuber die ze ergens ziet lopen, of gewoon door een blaadje dat van een boom waait.

Op exact zo’n moment is het fijn als andere weggebruikers wél alert zijn. Dat is een beetje het idee van deel uitmaken van het verkeer. Toch? Dat we met z’n allen opletten zodat iedereen veilig thuiskomt. Als er eentje afgeleid is, dat de ander dan wel de boel in de gaten heeft. Wanneer iedereen op zijn vijftien-vierkante-centimeter-scherm zit te kijken wordt die kans wel een beetje klein.

Dus verbieden dan maar? Boetes, stokslagen, kielhalen? Er zijn plannen (december 2016) om gebruik van smartphones op de fiets niet meer toe te staan en er wordt van alles geprobeerd om het gedrag van de weggebruiker te beïnvloeden. Het blijkt dat strategieën die gebruikmaken van ‘bewustwording’, ‘angst’ en ‘priming’ niet echt helpen. Helaas zijn de meeste campagnes daar juist op gericht. Zoals bijvoorbeeld dit confronterende filmpje van een verzekeringsmaatschappij. Het bedrijf biedt vervolgens een app met een automodus. Als je die gebruikt krijg je tien procent korting op je polis.

De overheid had, samen met een aantal telecomaanbieders, de fietsvariant bedacht van de automodus-app. Je kon er punten mee verdienen en sparen voor bioscoopkaartjes, een T-shirt of een fiets. Wegens weinig succes is de app inmiddels uit de roulatie gehaald.

We weten uit onderzoek wat wél werkt:  ‘het goede voorbeeld’, ‘leren van fouten’, ‘humor’ , ‘belonen’ of een combinatie hiervan, hebben de grootste kans van slagen.

Ieder mens heeft zijn eigen waarheid. Dat weet ik heus. Voor mij is dit een serieus onderwerp. Een ander denkt wellicht ‘gezeur, ik kan drie dingen tegelijk.’

Ik hoop dat iemand snel een grappig beloningssysteem bedenkt, dan geef ik braaf het goede voorbeeld en duim dat de leermomenten niet al te grote consequenties hebben.